საპოლიციო ღონისძიებების დროს პირის უფლებები

საპოლიციო ღონისძიებები (რომლის საფუძველზეც შესაძლებელია განხორციელდეს პირის შეჩერება, შეზღუდვა კონტროლი და ა.შ.) იყოფა რამდენიმე სახედ, ესენია:

ა) პოლიციის პრევენციული და სამართალდარღვევაზე რეაგირების ღონისძიებები; 

ბ) პირის გამოკითხვა; 

გ) პირის იდენტიფიცირება; 

დ) პირის მოწვევა; 

ე) ზედაპირული შემოწმება და დათვალიერება; 

ვ) სპეციალური შემოწმება და დათვალიერება; 

ზ) სპეციალური საპოლიციო კონტროლი; 

თ) ადგილის დატოვების მოთხოვნა და კონკრეტულ ტერიტორიაზე შესვლის აკრძალვა; 

ი) პირის ან სატრანსპორტო საშუალების გადაადგილების ან ნივთის ფაქტობრივი ფლობის შეზღუდვა; 

კ) ავტომატური ფოტოტექნიკის (რადარის) და ვიდეოტექნიკის გამოყენება; 

ლ) ტექნიკური საშუალებების შექმნა და გამოყენება; 

მ) ოპერატიულ-სამძებრო ღონისძიებების განხორციელება;

ნებისმიერი სახის შეზღუდვას ანუ საპოლიციო ღონისძიებას რომელსაც იყენებს პოლიცია და ამასთანავე ის ზღუდვას მოქალაქისათვის კონსტიტუციით აღიარებულ უფლებებს უნდა გამომდინარეობდეს მხოლოდ კანონიდან ანუ დაუშვებელია პოლიციამ იმოქმედოს კანონის გარეშე (მუხლი 10. საპოლიციო ღონისძიების განხორციელება, რომელიც იწვევს საქართველოს კონსტიტუციით აღიარებული ადამიანის უფლებებისა და თავისუფლებების შეზღუდვას, დასაშვებია მხოლოდ კანონის საფუძველზე). გარდა აღნიშნულისა თვითონ პოლიციის კანონით მოქმედებს რამდენიმე პრინციპი, რომლის საფუძველზეც მოქმედებს პოლიცია ესენია:

ა) პოლიციის საქმიანობის ძირითადი სახელმძღვანელო პრინციპები; 

ბ) ადამიანის ძირითადი უფლებებისა და თავისუფლებების დაცვისა და პატივისცემის პრინციპი; 

გ) კანონიერების პრინციპი დისკრიმინაციის დაუშვებლობის პრინციპი თანაზომიერების პრინციპი; 

დ) დისკრეციული უფლებამოსილების განხორციელების პრინციპი; 

ე) პოლიტიკური ნეიტრალობის პრინციპი; 

ვ) პოლიციის საქმიანობის გამჭვირვალობის პრინციპი;

აღნიშნული პრინციპები პოლიციისათვის არის პირდაპირ და უშუალოდ მოქმედი პრინციპი, გარდა აღნიშნულისა თვითონ კანონის მიზანი რომელიც მისი პირველივე მუხლიდან სჩანს არის „უზრუნველყოს საზოგადოებრივი უსაფრთხოებისა და მართლწესრიგის დაცვა“;

უპირველესად ყველაზე საყურადღებო რაც შესაძლებელია იყოს წინამდებარე კანონში არის ის, რომ პოლიციის საქმიანობის სამართლებრივი პრინციპი არის საქართველოს კონსტიტუცია, აღნიშნული ჩანაწერი არ არის დეკლარაციული ხასიათის ეს კი მარტივად რომ ავხსნათ კანონისმიერი შეკავების მექანიზმია მოქალაქისათვის სახელმწიფოს მიმართ ანუ სხვა თუ არაფერი ნებისმიერ მოქალაქეს ნებისმიერ დროს უფლება აქვს კონსტიტუცია გამოიყენოს როგორც პირდაპირ და უშუალოდ მოქმედი კანონი, კონსტიტუცია არ და ვერ იქნება ცალკე მდგომი კანონი ის პირდაპირი და უშუალო კანონია რომელსაც ახასიათებს ყოვლისმომცველობა;

ასევე უნდა მივუთითოთ, რომ ნებისმიერი სახის საპოლიცო ღონისძიება რომელიც შესაძლებელია განხორციელდეს აუცილებლად იწვევს საზოაგდოებრივ მართლწესრიგსა და ინდივიდის თავისუფლებას (კონსტიტუციურ უფლებათა) შორის კონფლიქტს, აღნიშნული კონფლიქტი ახალი არაა და უმრავლეს შემთხვევაში ჩემთვის როგორც ადვოკატისათვის უფრო მნიშვნელოვანი ინდივიდის თავისუფლებაა მაგრამ იმ შემთხვევაში თუ სახეზე შეიძლება იყოს „მართლწესრიგის“ დარღვევის საშიშროება რომელიც საზოგადოებრივი წესრიგის ფუნდამენტია ამ დროს კანონი აღნიშნულ კონფლიქტს წყვეტს პოლიციის სასარგებლოდ მაგრამ წყვეტს იმდაგვრად, რომ ის მხოლოდ კანონით გათვალისწინებულის გამოყენების საშუალებას უტოვებს პოლიციას. ზოგიერთ შემთხვევაში პირი რომელიც აკრიტიკებს საპოლიციო მოქმედებას ჩემთვის ასევე მნიშვნელოვანია მანვე იცოდეს, რომ კონსტიტუციით მინიჭებული უფლების შეზღუდვის საშუალება ეძლევა კანონით პოლიციას და მისი ინდივიდუალური თავისუფლება იბოჭება უფრო დიდი სიკეთით.

ასევე მნიშვნელოვანი საკითხია ისიც, რომ თუ ხდება პოლიციის მხრიდან ასეთი სახის ჩარევა ანუ კონფლიქტი ინდივიდის თავისუფლების მიმართ რა სახის ინტენსივობის ჩარევა უნდა იყოს სახეზე, რომ ის იყოს გამართლებული ან გაუმართლებელი? უპირველესად უნდა აღინიშნოს ის, რომ ჩარევის ხანგრძლივობა შეფასებითი კატეგორიაა მაგრამ ის არ უნდა იყოს გრძელვადიანი ანუ დროში გაწელილი პროცესი ეს ნიშნავს შემდეგს, მაგალითზე რომ ავხსნათ: იგივე კანონის 22 მუხლი რომელიც შეეხება პირის შემოწმებას და დათვალიერებას უთითებს, რომ:

1.) პირის შეჩერება არ უნდა აღემატებოდეს 30 წუთს (პირის შეჩერების ვადა არ უნდა აღემატებოდეს შეჩერების მომენტიდან 30 წუთს); 

2) პოლიცია ვალდებულია პირს მისცეს საშუალება გონივრულ ვადაში უზრუნველყოს მისი იდენტიფიკაციისათვის აუცილებელი დოკუმენტების წარმოდგენა (პირის იდენტიფიკაციის ღონისძიების განხორციელებამდე ამ პირს უნდა მიეცეს საშუალება, გონივრულ ვადაში ნებაყოფლობით დაამტკიცოს თავისი ვინაობა); 

3) ამის გარდა ცეცხლსასროლი იარაღის ანდა ძალის გამოყენებამდე პოლიცია ასევე ვალდებულია მისცეს გონივრული ვადა კანონიერი მოთხოვნის შესასრულებლად პირს; 

4) მოწვევის შედეგად პირთან გასაუბრების დრო არ უნდა აღემატებოდეს 4 საათს ხოლო არასრულწლოვანისათვის 2 საათს; 

კონფლიქტის გადაჭრის საუკეთესო საშუალებად იგივე კანონი გვთავაზობს თანაზომიერების პრინციპს ანუ:

6.) საპოლიციო ღონისძიება უნდა ემსახურებოდეს ლეგიტიმური მიზნის მიღწევას. შერჩეული საპოლიციო ღონისძიება უნდა იყოს: 

2.) გამოსადეგი; 

3.) აუცილებელი; 

4.) პროპორციული;

თანაზომიერების პრინციპზე დაყრდნობით, კონსტიტუციით გათვალისწინებული საჯარო ინტერესის მიღწევა, რეალურად არსებული ობიექტური მიზეზების გამო, შეუძლებელია კერძო ინტერესების დაუყოვნებლივი, მყისიერი შეზღუდვის გარეშე. მკაფიო, ნათელი და ცალსახა უნდა იყოს, რომ კონსტიტუციის ფარგლებში, საჯარო ინტერესის სხვაგვარად დაცვის მცირედი ალბათობაც არ არსებობს. გადაუდებლობა მიუთითებს დროის სიმცირეზე, რაც უფლების შესაზღუდად მოსამართლის ბრძანების მოპოვების საშუალებას არ იძლევა და საჭიროებს დაუყოვნებლივ მოქმედებას“ ანუ გადაუდებელი აუცილებლობა რომელიც შესაძლებელია იყენებდეს პოლიცია მასვე ეკისრება აღნიშნული გადაუდებლობის დამტკიცება იმითი, რომ თითოეული ფაქტობრივი გარემოება: შეეძლო თუ არა მიემართა სასამართლოსათვის მიეღო მოსამართლის განჩინება, საჯარო ინტერესის დაცვა სხვაგვარად შეეძლო თუ არა, დაცვის სხვა საშუალების გამოუყენებლობა უნდა იყოს დამაჯერებელი მკაფიო და ა.შ;

დამატებითი ინფორმაციის მიღების მიზნით დაუკავშირდით საერთაშორისო საადვოკატო კომპანია ,,ნაკაშიძე&პარტნიორები/ Law Office Nakashidze&Partners''-ს. 

ვუზრუნველვყობთ თქვენს დაცვას/წარმომადგენლობას:  საქართველოსა და იტალიაში  ყველა ინსტანციის სასამართლოში; 

ადმინისტრაციულ ორგანოებში, საელჩო, საკონსულო, იუსტიციის სახლში და სამინისტროებში; 

სამართლებრივი ურთიერთობის რეგულირებას  ფიზიკურ და იურიდიულ პირებთან; 

სტრასბურგის - ადამიანის უფლებათა ევროპულ სასამართლოში;

კონსულტაციისთვის დაგვიკავშირდით

საქართველოში 599 50 55 78  
თბილისი, ალ.ყაზბეგის №47 (მეტრო დელისი)
თბილისი, გურამიშვილის N23 ა (მეტრო ღრმაღელე)

იტალიაში 351 5 47 00 47  
ბარი, ბალენძანოს მოედანი 12ა

გაზიარება

Facebook კომენტარები