სერვიტუტის ხელშეკრულება, რას ნიშნავს სერვიტუტი?
ადვოკატი / ადვოკატი ნათია ნაკაშიძე / ხელშეკრულებები / Advokati | lawyer / iuristi / ადვოკატის ნომერი / ადვოკატი / სტატიები / სიახლე / სახელშეკრულებო სამართალი
რა არის სერვიტუტი და როგორია მისი გამოყენების წესები
რას წარმოადგენს სერვიტუტი?
სერვიტუტი (ლათ. servitus – “დატვირთვა“) არის შეზღუდული წვდომის უფლება სხვა პირის უძრავ ქონებაზე მიწის ნაკვეთზე, ბინაზე, კომუნიკაციის ნაგებობაზე და ა.შ. იგი ან აძლევს სხვას სარგებლობის უფლებას, ან ზღუდავს მესაკუთრეს გარკვეული ქმედებებისგან. სერვიტუტი არ ანაცვლებს საკუთრებას: მესაკუთრის ფუნდამენტური უფლება-ბატონობა ძალაში რჩება, მაგრამ მას „ისე უნდა იცხოვროს“, რომ მოსარგებლემ მიზნობრივად შეძლოს სერვიტუტის გამოყენება.
სერვიტუტი მხოლოდ მიწის ნაკვეთს არ ეხება. ის შეიძლება გავრცელდეს ნებისმიერ უძრავ ნივთზე ბინაზე, არასასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების შენობაზე, საკომუნიკაციო ნაგებობაზე. მთავარი პირობაა, რომ ქონების მფლობელი კვლავაც ინარჩუნებდეს საკუთრების არსობრივ უფლებას.
სერვიტუტის ჩამოყალიბებას იგივე ფორმა სჭირდება, რაც საკუთრების უფლების გადაცემას - წერილობითი ხელშეკრულება და საჯარო რეესტრში რეგისტრაცია. ამის გარეშე სერვიტუტი ვერ იძლევა იურიდიულ ძალას და მესამე პირებისთვის შეუმჩნეველი რჩება.
მოსარგებლე პირი ვალდებულია პატივი სცეს მესაკუთრის ინტერესებს. თუ სერვიტუტის საგანზე მდებარეობს რაიმე ნაგებობა, მას უნდა მოუფრთხილდეს ისე, რომ საკუთრებაში ზიანი არ მიადგეს. მხარეებს შეუძლიათ წინასწარ, ხელშეკრულებით დაარეგულირონ მოვლა-პატრონობის მოცულობა, ან სულაც გამორიცხონ აღნიშნული ვალდებულება.
მესაკუთრეს უფლება აქვს, ქონება გამოიყენოს საკუთარი და ოჯახური მიზნებისთვის, მაგრამ აკრძალულია ამ უფლების მესამე პირებზე გადაცემა გარიგებით და მემკვიდრეობით.
როდესაც მიწის ნაკვეთი შემდეგში ორ ან მეტ ნაწილად იყოფა, სერვიტუტი თითოეულ განყოფილებულ ნაკვეთზე ცალკე რეგისტრირდება. ასეთი გზა გამოიყენება მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ ახალმა კონფიგურაციამ არსებითად არ გააუარესა მესაკუთრის მდგომარეობა.
მესაკუთრეს უნდა მიეცეს შესაძლებლობა ხელშეკრულებით მინიჭებული უფლებებით უპრობლემოდ ისარგებლოს. თუკი ამაში თუნდაც მცირე ბარიერი წარმოიქმნა, მას შეუძლია სასამართლოს მოითხოვოს:
ხელისშემშლელი გარემოებების დაუყოვნებელი შეწყვეტა;
ხელყოფით ან დარღვევით გამოწვეული ზიანის ანაზღაურება მაშინაც, როდესაც შეზღუდვის უშუალო აღმოფხვრა პრაქტიკულად შეუძლებელია.
სერვიტუტი მოქნილი სამართლებრივი იარაღია, რომელიც მდგრადად ბალანსირებს მესაკუთრის და მოსარგებლე პირის ინტერესებს. მისი სწორად ფორმალიზება უზრუნველყოფს, რომ ერთ მხარეს მიეცეს წვდომა აუცილებელ რესურსზე, ხოლო მეორე მხარეს დარჩეს საკუთრების განხორციელების ელასტიური სივრცე. როდესაც მხარეები სრულყოფილად იცავენ დადგენილ წესებს, სერვიტუტი გარდაიქმნება არა შეზღუდვად, არამედ საზიანო კონფლიქტების პრევენციულ მექანიზმად.
ავტორი: ადვოკატი ნათია ნაკაშიძე
კონსულტაციისთვის დაგვიკავშირდით
საქართველოში 
598 419 416
თბილისი, ალ.ყაზბეგის №47 (მეტრო დელისი)
თბილისი, გურამიშვილის N23 ა (მეტრო ღრმაღელე)
იტალიაში ქართველი ოპერატორი 351 5 47 00 47
Italia, Bari, Piazza Nicola Balenzano, 12 A
მსგავსი სიახლეები
რა არის სერვიტუტი და როგორია მისი გამოყენების წესები
რას წარმოადგენს სერვიტუტი?
სერვიტუტი (ლათ. servitus – “დატვირთვა“) არის შეზღუდული წვდომის უფლება სხვა პირის უძრავ ქონებაზე მიწის ნაკვეთზე, ბინაზე, კომუნიკაციის ნაგებობაზე და ა.შ. იგი ან აძლევს სხვას სარგებლობის უფლებას, ან ზღუდავს მესაკუთრეს გარკვეული ქმედებებისგან. სერვიტუტი არ ანაცვლებს საკუთრებას: მესაკუთრის ფუნდამენტური უფლება-ბატონობა ძალაში რჩება, მაგრამ მას „ისე უნდა იცხოვროს“, რომ მოსარგებლემ მიზნობრივად შეძლოს სერვიტუტის გამოყენება.
სერვიტუტი მხოლოდ მიწის ნაკვეთს არ ეხება. ის შეიძლება გავრცელდეს ნებისმიერ უძრავ ნივთზე ბინაზე, არასასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების შენობაზე, საკომუნიკაციო ნაგებობაზე. მთავარი პირობაა, რომ ქონების მფლობელი კვლავაც ინარჩუნებდეს საკუთრების არსობრივ უფლებას.
მოსარგებლე პირი ვალდებულია პატივი სცეს მესაკუთრის ინტერესებს. თუ სერვიტუტის საგანზე მდებარეობს რაიმე ნაგებობა, მას უნდა მოუფრთხილდეს ისე, რომ საკუთრებაში ზიანი არ მიადგეს. მხარეებს შეუძლიათ წინასწარ, ხელშეკრულებით დაარეგულირონ მოვლა-პატრონობის მოცულობა, ან სულაც გამორიცხონ აღნიშნული ვალდებულება.
მესაკუთრეს უფლება აქვს, ქონება გამოიყენოს საკუთარი და ოჯახური მიზნებისთვის, მაგრამ აკრძალულია ამ უფლების მესამე პირებზე გადაცემა გარიგებით და მემკვიდრეობით.
მესაკუთრეს უნდა მიეცეს შესაძლებლობა ხელშეკრულებით მინიჭებული უფლებებით უპრობლემოდ ისარგებლოს. თუკი ამაში თუნდაც მცირე ბარიერი წარმოიქმნა, მას შეუძლია სასამართლოს მოითხოვოს:
ხელისშემშლელი გარემოებების დაუყოვნებელი შეწყვეტა;
ხელყოფით ან დარღვევით გამოწვეული ზიანის ანაზღაურება მაშინაც, როდესაც შეზღუდვის უშუალო აღმოფხვრა პრაქტიკულად შეუძლებელია.
სერვიტუტი მოქნილი სამართლებრივი იარაღია, რომელიც მდგრადად ბალანსირებს მესაკუთრის და მოსარგებლე პირის ინტერესებს. მისი სწორად ფორმალიზება უზრუნველყოფს, რომ ერთ მხარეს მიეცეს წვდომა აუცილებელ რესურსზე, ხოლო მეორე მხარეს დარჩეს საკუთრების განხორციელების ელასტიური სივრცე. როდესაც მხარეები სრულყოფილად იცავენ დადგენილ წესებს, სერვიტუტი გარდაიქმნება არა შეზღუდვად, არამედ საზიანო კონფლიქტების პრევენციულ მექანიზმად.
ავტორი: ადვოკატი ნათია ნაკაშიძე
კონსულტაციისთვის დაგვიკავშირდით საქართველოში 598 419 416 თბილისი, ალ.ყაზბეგის №47 (მეტრო დელისი)
თბილისი, გურამიშვილის N23 ა (მეტრო ღრმაღელე)
იტალიაში ქართველი ოპერატორი 351 5 47 00 47 Italia, Bari, Piazza Nicola Balenzano, 12 A
